Wat staat er in de Luchtvaartnota?

De rijksoverheid neemt meer dan voorheen de regie voor sturing op de publieke belangen Veilig, Verbonden, Gezond en Duurzaam. Hij doet dit op transparante wijze en met betrokkenheid van belanghebbenden. Deze grotere rol voor de Rijksoverheid volgt ook uit de afspraken uit het regeerakkoord van het huidige kabinet. 

In het regeerakkoord zijn uitgangspunten ten aanzien van veiligheid, slim en duurzaam, het belang voor de economie en ten aanzien van de leefomgeving benoemd die relevant zijn voor de Luchtvaartnota:

Dit betekent voor het beleid het zoeken naar een nieuwe balans, die zoveel mogelijk belangen behartigt. Vertrekpunt bij deze nieuwe balans is dat het Rijk wil uitkomen op een voorwaardelijke en beheersbare groei, met name op Schiphol. Deze groei is te verdienen als de sector met de inzet van innovatie binnen de kaders blijft van veiligheid, leefomgevingskwaliteit en klimaat. Deze kaders zijn in de Luchtvaartnota afzonderlijk beschouwd. Kort samengevat behelzen deze het volgende:

1. Veiligheid is topprioriteit in de luchtvaart. Groei van de luchtvaart gaat niet ten koste van de veiligheid. Nog beter vooraf beheersen van de risico’s en het samenwerken aan integraal veiligheidsmanagement dragen daaraan bij. Belangrijke besluitvorming door het kabinet over de ontwikkeling van de luchtvaart wordt voorafgegaan door een veiligheidsanalyse, die de gevolgen voor de veiligheid integraal in beeld brengt.

2. De randvoorwaarde met de grootste impact is de klimaatopgave. Het beleid legt de afspraken uit het Ontwerp-akkoord Duurzame Luchtvaart zoveel vast. Dat betekent dat de bereikte afname van CO₂-uitstoot van de uit Nederland vertrekkende vluchten medebepalend wordt voor de ontwikkelingsmogelijkheden van de luchthavens. Dit gebeurt via de volgende tijdlijn: in 2030 is de uitstoot gelijk aan 2005, in 2050 is de uitstoot minimaal gehalveerd ten opzichte van 2005, in 2070 is de uitstoot nul. Welk pad tot 2030 daarbij hoort, wat dit per luchthaven betekent en hoe ongewenste prikkels te vermijden is nog uit te werken. Sowieso zal de uitwerking van dit onderdeel van het beleid in concrete besluiten (bijvoorbeeld Luchthavenbesluit) moeten reageren op ontwikkelingen in de CO₂-uitstoot enerzijds en ontwikkelingen in de luchtvaartsector anderzijds.

3. Permanente verbetering van de kwaliteit van de leefomgeving is een voorwaarde voor regionaal draagvlak voor de ontwikkeling van de luchthavens. Het pad van gematigde groei heeft naar verwachting een positief effect op de verbetering van de leefomgeving van luchthavens, met name door de verwachte stillere en schonere vloot. Doel is om de negatieve gezondheidseffecten van luchtvaart op mens en natuur te verminderen. Het is van belang hierbij specifieke aandacht te geven aan de mogelijkheden om nachtvluchten te beperken.

Bovenstaande randvoorwaarden leiden tot een gematigde groei van de luchtvaart. Bij een groeiende passagiersvraag zal dit mogelijk schaarste in het aanbod tot gevolg zal hebben. En omdat de internationale verbondenheid van Nederland afhankelijk blijft van de mainport Schiphol, is het de kunst om slim om te gaan met deze schaarste, die te monitoren en waar nodig het beleid aan te passen.

Eén van de maatregelen om slim met die schaarste om te gaan, is het beter benutten van capaciteit op de grond en in de lucht. Op de grond betekent dit het inzetten van grondvervoer als alternatief voor vluchten naar bestemmingen op korte afstanden waarbij dat reëel is. Zo kan in 2030 de trein 1,9 tot 3,7 miljoen passagiersbewegingen vervangen op de 13 belangrijkste bestemmingen tot maximaal 800 km van en naar Schiphol. Om de beschikbare capaciteit in de lucht beter te benutten moet het instrumentarium om daarop te kunnen sturen verder worden ontwikkeld.

Tenslotte: Bij een nieuwe opgave horen een passende samenwerking en rolverdeling. Zoals gezegd neemt het Rijk hierin de regie. Daarom bevat de Luchtvaartnota een set beleidsuitspraken die dit voornemen verder gestalte geeft.