Proces en procedure

De stappen van de planmer-procedure, zoals het ontwikkelen van de hoekpunten en het beschrijven van effecten hebben bij gedragen aan de visievorming en besluitvorming over de Luchtvaartnota. Daarom is de planmer-procedure gekoppeld aan de planprocedure van de Luchtvaartnota. De geformuleerde hoekpunten voor toekomstig beleid en de effectbeoordeling daarvan is gebruikt als basis voor de besluitvorming over de Voorkeursstrategie die is uitgewerkt in de Ontwerp Luchtvaartnota. Het PlanMER moet gereed zijn voordat vaststelling van de Luchtvaartnota kan plaatsvinden; het PlanMER wordt als bijlage bij de Ontwerp Luchtvaartnota ter visie gelegd en aangeboden aan de Tweede Kamer. Het proces is samengevat in Figuur 1.2.

^{Figuur 1.2 Proces totstandkoming Luchtvaartnota}

Fase 1: Verkenningsfase (t/m december 2018)

Op basis van het regeerakkoord is de Tweede Kamer middels brief geïnformeerd over de beoogde richting en invulling van de Luchtvaartnota^{[1] [2] [3]}. Op 22 juni 2018 is de Tweede Kamer per brief geïnformeerd over de aanpak van een aantal luchtvaartdossiers (waaronder de Luchtvaartnota) en over de aanpak van participatie bij deze dossiers. In de zogenaamde ‘Bloemlezing’ zijn specifieke thema’s beschreven die worden onderzocht en de zogenaamde ‘Kennisbasis’ bevat de benodigde informatie die als inhoudelijke basis dient voor de Luchtvaartnota.

De verkenningsfase is afgerond met de publicatie van de Kamerbrief, Bloemlezing en Kennisbasis.

Fase 2: Verdiepingsfase (t/m september 2019)

In de eerste helft van 2019 zijn beleidsvragen, die tijdens de verkenningsfase zijn geïdentificeerd, uitgewerkt tot bouwstenen voor het beleid. Overheden, kennisinstellingen en maatschappelijke partijen zijn betrokken om de inzichten uit de verdiepingsfase te verrijken.

Kennisgeving en raadpleging reikwijdte en detailniveau van het PlanMER

Tijdens de tweede fase is ook de Notitie Reikwiidte en Detailniveau (NRD) gepubliceerd waarin de minister van IenW de nieuwe Luchtvaartnota heeft aangekondigd. Dit markeerde de start van de planmer-procedure. Met de kennisgeving werd eenieder in de gelegenheid gesteld om zienswijzen kenbaar te maken. Tijdens de ter inzage legging van deze notitie (NRD) zijn in de periode 20 maart tot en met 16 april 2019 betrokken bestuursorganen, wettelijke adviseurs en het publiek geraadpleegd over de benodigde reikwijdte en detailniveau van het PlanMER voor de Luchtvaartnota. In de notitie is beschreven welke effecten in het milieueffectenonderzoek worden onderzocht (‘reikwijdte’), de manier waarop en met welke diepgang (‘detailniveau’). De notitie diende tevens als gespreksbasis voor de consultatie van wettelijke adviseurs en betrokken bestuursorganen. Omdat de plannen milieugevolgen kunnen hebben op buurlanden, zijn ook bestuursorganen over de grens geraadpleegd. Duitsland, België, Frankrijk, Engeland en de Nederlandse gemeenten in het Caribisch deel van het Koninkrijk (Bonaire, Sint-Eustatius en Saba) zijn in kennis gesteld van de planmer-procedure.

Advies Commissie m.e.r. over de NRD

De Commissie voor de milieueffectrapportage (Commissie m.e.r.) is een onafhankelijke commissie die de overheid adviseert over de inhoud en kwaliteit van milieueffectrapporten (MER). Hierbij heeft de Commissie m.e.r. een belangrijke rol in de planmer-procedure. Als eerste heeft de Commissie m.e.r. haar advies gegeven over de NRD. De Commissie m.e.r. heeft bij het advies ook de binnengekomen zienswijzen betrokken. Het advies dat gedurende de raadpleging over reikwijdte en detailniveau is ingewonnen, is na beoordeling door bevoegd gezag - namens deze het ministerie van IenW - meegenomen bij de uitvoering van de milieueffectrapportage.

Zienswijzen

De NRD vormde bij de kennisgeving tevens de basis voor inspraak. Eenieder is gedurende een periode van vier weken in de gelegenheid gesteld zienswijzen over de voorgenomen herziening van de Luchtvaartnota (en het opstellen van het PlanMER) kenbaar te maken. De zienswijzen zijn verzameld, gebundeld en beantwoord in de Nota van Antwoord.

Opstellen PlanMER

Onderdeel van fase 2 was het opstellen van dit PlanMER conform de reikwijdte en het detailniveau zoals die zijn beschreven in de NRD, en met inachtneming van de inzichten uit de raadpleging, advies en zienswijzen over de beoogde reikwijdte en detailniveau van het PlanMER.

Hoekpuntendocument

In de verdiepingsfase zijn verschillende bouwstenen voor beleid getoetst op brede welvaartseffecten. Daarbij is er voor gekozen om de bouwstenen te clusteren in de vorm van hoekpunten. Om zo gevoel te krijgen voor de maatschappelijke effecten uitersten van het speelveld. U treft deze uitwerking in hoofdstuk 2.

Advies Commissie m.e.r. over het Hoekpuntendocument

Het ministerie van IenW heeft de Commissie m.e.r. gevraagd tussentijds advies uit te brengen over de gekozen hoekpunten in het PlanMER. Het advies van de Commissie m.e.r. is meegenomen bij in de uitwerking van deze milieueffectrapportage.

Fase 3: Besluitvormingsfase: beslisnotitie van de Luchtvaartnota (t/m december 2019)

Mede op basis van de inzichten uit het PlanMER heeft het kabinet richtinggevende keuzes gemaakt over de Luchtvaartnota. In de kamerbrief van 5 juli jongsleden is omschreven aan welke hoofdlijnen de visie zou moeten voldoen. Op basis van inzichten uit de PlanMER toetsing zijn de hoofdlijnen verder uitgewerkt in een Voorkeursstrategie, die gelijk is aan de Ontwerp Luchtvaartnota.

Fase 4: Verankering

Raadgeving en zienswijzen PlanMER

De Luchtvaartnota is samen met het PlanMER aan de Tweede Kamer toegezonden en zal in januari 2020 ter inspraak worden gelegd., zodat eenieder hierop kan reageren. Ook worden buurlanden ingelicht over de Luchtvaartnota en gevraagd om inspraak te doen.

Toetsingsadvies Commissie m.e.r.

Het kabinet vraagt de Commissie m.e.r. om de uiteindelijke plan-MER te toetsen. Ze beoordeelt of het milieueffectrapport de benodigde milieu-informatie bevat en of deze juist is. Zij brengt hiervoor een toetsingsadvies uit.

Economische toets

De Commissie m.e.r. heeft aangegeven de economische effecten niet te kunnen beoordelen. Het ministerie van IenW heeft daarom aan onafhankelijke (wetenschappelijke) experts met kennis van vervoer en economie gevraagd om de economische effecten in de plan-MER te toetsen.

Governance

Daarnaast is er een commissie ingericht die adviseert over de inrichting van de governance, en zal de Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL) een uitvoeringstoets doen op de Ontwerp Luchtvaartnota. Parallel hieraan zal de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) een uitvoeringstoets doen. De inspraakreacties en adviezen van bovengenoemde instanties kunnen leiden tot bijstelling en aanvulling van de Ontwerp Luchtvaartnota en PlanMER. Vervolgens wordt de definitieve Luchtvaartnota door het kabinet vastgesteld en zal deze - samen met de beantwoording van de zienswijzen - worden aangeboden aan de Tweede Kamer.

 In de zomer van 2020 stelt het kabinet de Luchtvaartnota vast.

Monitoring & evaluatie

De doelbereiking en de voortgang van de uitvoering van beleid wordt gemonitord en geëvalueerd. Dit levert sturingsinformatie op voor beleid en de periodieke bijstelling van de uitvoering. Hierbij zullen de risico’s en aandachtspunten die worden geduid in het PlanMER en de Passende Beoordeling op de ontwerp Luchtvaartnota aandacht krijgen. Met de kennisinstellingen KiM, PBL en CPB worden afspraken gemaakt over de uitvoering hiervan. Op deze manier wordt uitwerking gegeven aan het adaptieve beleid in de Luchtvaartnota.

• 1 Ministerie van IenW, 2018
• 2 Ministerie van IenW, 2018
• 3 Ministerie van IenW, 2019