Ontwikkeling VKS op basis van MER en omgeving

Het proces van de ontwikkeling van een Luchtvaartnota 2020-2050 leidt tot een Ontwerp Luchtvaartnota. De Ontwerp Luchtvaartnota vormt een van de belangrijkste resultaten van het planproces om te komen tot het beleid voor de luchtvaart voor de komende 30 jaar. In principe kan gesteld worden dat de Ontwerp Luchtvaartnota de Voorkeursstrategie beschrijft waarbij zoveel mogelijk rekening is gehouden met de stakeholders; de Ontwerp Luchtvaartnota geeft een visie weer voor de toekomst van de luchtvaart die het beste aansluit bij de wensen van meerderheid van de betrokken stakeholders. Bij deze besluitvorming zijn naast de wensen van de stakeholders en het draagvlak hiervoor ook andere inzichten, zoals het PlanMER, betrokken. Belangrijk daarbij is in hoeverre een Voorkeursstrategie voldoet aan de doelstellingen die zijn geformuleerd. Daarnaast spelen onder andere de kosten en de effecten die de plannen hebben op de economie en bereikbaarheid een belangrijke rol. Voor het in beeld brengen van de effecten van mogelijke keuzes voor de luchtvaart in 2030 en 2050 is het PlanMER opgesteld. Het PlanMER geeft objectieve informatie op basis waarvan een besluit kan worden genomen waarbij het milieu (en bereikbaarheid en economie) een volwaardige plaats in de besluitvorming krijgt. In dit PlanMER zijn daarvoor de hoekpunten naast elkaar gezet en getoetst op een groot aantal aspecten en indicatoren. Op basis van onder andere de uitkomsten van dit MER is de Voorkeursstrategie^[1] geformuleerd. De Voorkeursstrategie is samengesteld op basis van de beschreven hoekpunten. Bij de formulering van deze Ontwerp Luchtvaartnota is terdege rekening gehouden met de resultaten uit het MER. De keuze voor het VKS in deze Ontwerp Luchtvaartnota is in de hiernavolgende paragraaf onderbouwd op basis van een beschouwing van de effecten.

Belangrijkste inzichten uit het PlanMER voor de VKS

De uitkomsten van toetsing van de hoekpunten uit het PlanMER heeft voor het ministerie geleidt tot een aantal inzichten die zijn benut bij het maken van keuzes in de Luchtvaartnota (voorkeursstrategie). De aanpak uit het hoekpunt Normeren wordt overgenomen. Gestuurd gaat worden via heldere randvoorwaarden voor groei vanuit publieke belangen. De capaciteit in de lucht en op de grond is de uitkomst daarvan en is door de sector te verdienen, met name door inzet op innovatie. Dit betekent geclausuleerde groei, ingevuld via een stapsgewijze aanpak.

 Veiligheid: de toetsing van de hoekpunten laat zien Nederland veilig houden in de lucht en op de grond voorop moet staan. Dit betekent veiligheid voor en beveiliging van vliegtuigpassagiers en bemanning, en veiligheid voor bewoners. Bij toename van het aantal vluchten zijn er door een complexere operatie risico's. Ontwikkelingen in de luchtvaart mogen niet ten koste gaan van de veiligheid. Daarom is het van belang om voorafgaand aan besluiten in de luchtvaart een integrale veiligheidsanalyse uit te voeren.

 Klimaat: omdat de aanpak van de klimaatopgave relatief nieuw is, zijn er ook nog veel onzekerheden. Zowel over de mogelijkheden om de opgave aan te pakken, als over de te verwachten effecten ervan. Uit de toetsing van de hoekpunten blijkt dat het uitvoeren van de afspraken uit het ontwerp-Akkoord Duurzame Luchtvaart een haalbare lijn is, mits daar met een stevige publiek/private inspanning aan gewerkt wordt, zoals in de andere sectoren. In een optimistisch scenario biedt dit ruimte voor gematigde groei van de luchtvaart.

 Verbondenheid: gezien de ontwikkelingen kunnen we niet meer vanzelfsprekend alle vraag in de luchtvaart accommoderen. Tegelijkertijd valt op dat bij stabilisatie of krimp van het aantal vluchten er risico's optreden die kunnen leiden tot verschraling van het netwerk. Dit kan ook gevolgen hebben voor de hubfunctie van Schiphol. De eventuele effecten van schaarste op het netwerk van verbindingen zijn mede afhankelijk van de groeiruimte op hub-luchthavens in de landen rondom Nederland. Omdat verbondenheid belangrijk is, zullen de effecten van schaarste goed in de gaten gehouden moeten worden. Essentieel voor het kunnen verdienen van voldoende groeiruimte is dat vliegmaatschappijen in 2030 minstens 14% duurzame kerosine bijmengen. Ook duurzame technologieën zoals elektrisch en hybride vliegen moeten hier tijdig aan bijdragen. Hier liggen kansen voor de Nederlandse industrie. Een internationale aanpak is belangrijk voor succes.

 Leefomgeving: het schoner en stiller worden van vliegtuigen en duurzame technologieën brengt ook positieve effecten met zich mee voor de leefomgeving. Uit de hoekpunten blijkt dat vliegtuigen jaarlijks 1% stiller worden. Minder negatieve gezondheidseffecten zijn een voorwaarde voor de toekomstige ontwikkeling van de luchtvaart. Ook is er in de hoekpunten gekeken naar ervaren hinder. De inzichten op dit punt onderstrepen het belang dat meten en berekenen beter op elkaar aan moeten sluiten.

 Capaciteit: de verwachte groei kan voor een deel opgevangen worden door de capaciteit van de verschillende luchthavens beter in samenhang met elkaar in te zetten. Daarbij wordt telkens afgewogen hoe de regionale bijdrage aan de totale capaciteit past binnen regionaal draagvlak. Daarnaast lijkt het een verstandig lijn om, gegeven de schaarste in de lucht, het internationaal treinverkeer en lange-afstandsbussen beter te benutten. Onder meer door betere aansluiting op de luchtvaart. Hiervoor zijn investeringen nodig in de luchthavens en het wegen- en spoornet. Door een herindeling kan het luchtruim efficiënter worden gebruikt voor commercieel en militair luchtverkeer, hulpdiensten en kleine luchtvaart. De nieuwe indeling houdt ook rekening met de komst van drones voor personen- en goederenvervoer.

• 1 Een VKS kan zowel een keuze van één van de hoekpunten zijn maar kan ook bestaan uit combinaties van onderdelen van de verschillende hoekpunten. In ieder geval moeten de effecten van de VKS uit het MER blijken of af te leiden zijn zodat bij een keuze voor deze VKS duidelijk is welke effecten deze keuze heeft voor het milieu en de omgeving.