Stilte en duisternis

Huidige situatie

Nederland kent een groot aantal stiltegebieden verspreid over het land. Figuur 6.5 toont de ligging van de civiele luchthavens dan wel de luchthavens met civiel medegebruik ten opzichte van de stiltegebieden. Stiltegebieden zijn gebieden waar rust heerst en waar alleen geluiden zijn toegestaan die bij het gebied horen. Gemotoriseerd verkeer, grootschalige evenementen of andere bronnen van lawaai zijn verboden en het geluid in de gebieden overstijgt de 40 decibel niet. In Nederland is circa 650 duizend hectare aangewezen als stiltegebied, waarvan ruim 200.000 hectare in de Waddenzee en 150.000 hectare in de Zeeuwse wateren. Stiltegebieden worden door de provincies vastgelegd in het provinciale milieubeleidsplan.

Voor de luchtvaart is er geen verbod voor routes boven stiltegebieden. Regelgeving voor luchtvaart richt zich voornamelijk op bebouwd gebied.

Stiltegebieden in Nederland (Bron: Atlas van de Leefomgeving, 2019, Stiltegebieden)
Figuur 6.5 Stiltegebieden in Nederland (Bron: Atlas van de Leefomgeving, 2019, Stiltegebieden)

Figuur 6.6 en Figuur 6.7 laten de lichtemissie zien van Nederland. Duidelijk is het verschil te zien tussen de Randstad en het landelijk gebied. De kassengebieden, zoals in het Westland en Noordoostpolder, worden gezien als de grootste oorzaken van lichtvervuiling. Daarnaast zijn sportvelden, openbare verlichting en reclamelichten belangrijke bronnen van licht(vervuiling) [1] [2]. Bij Schiphol zorgt de bebouwde omgeving, wegen en parkeerplaatsen voor de lichtvervuiling en niet het banenstelsel of de vliegtuigen zelf (zie Figuur 6.6). De luchtvaart heeft hierdoor een klein aandeel in de oorzaak van lichtvervuiling bij Schiphol. De regionale luchthavens liggen voornamelijk in landelijk gebied, waardoor sprake kan zijn van effect van de luchtvaart op lichtvervuiling van gebieden met natuurwaarden beperkt is. Om die reden is lichtvervuiling niet onderscheidend voor de luchtvaart.

Foto van Nederland in het donker vanuit ISS-station (Scientias, 2012)
Figuur 6.6 Foto van Nederland in het donker vanuit ISS-station (Scientias, 2012)

Trends en ontwikkelingen

De trends en ontwikkelingen hangen samen met de ontwikkeling van het stedelijk gebied. Hierdoor wordt de druk op stiltegebieden verhoogt en neemt de kans op lichtvervuiling toe.

Lichtemissie in Nederland
 Figuur 6.7 Lichtemissie in Nederland
  • 1 Nacht van de nacht, 2019
  • 2 Volkskrant, 2013